Kolon Kanseri Nedir?

Kolorektal kanser hakkında

Kolorektal (Kalın bağırsak kanseri) kanser, kalın bağırsakta bulunan sağlıklı dokunun bazı nedenlerden dolayı, normal fonksiyonlarını kaybetmesi ve kontrolsüz çoğalarak kitle oluşturmasına verilen isimdir. Bir tümör kanserli yani kötü huylu veya iyi huylu olabilir. Kanserli bir tümör kötü huyludur, yani büyüyebilir ve vücudun diğer bölgelerine yayılabilir ve aynı zamanda da aynı bölgede büyüyerek bağırsağın çalışmasını engelleyebilir. İyi huylu bir tümör, tümörün büyüyebileceği ancak yayılmayacağı anlamına gelir. Bu değişikliklerin gelişmesi genellikle yıllar alır. Hem genetik hem de çevresel faktörler değişikliklere neden olabilir. Bununla birlikte, bir kişinin nadir görülen kalıtsal bir sendromu varsa, aylar veya yıllar içinde değişiklikler meydana gelebilir.

Kolon ve rektumun anatomisi

Kalın bağırsak sindirim sisteminin son elemanıdır. Sindirim sistemi sırasıyla ağız, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve anüs denilen büyük tuvaletin yapıldığı bölgedir. Kolon ve rektum, vücudun sindirim atıklarımı işleme yeteneğinde önemli bir rol oynayan kalın bağırsağı oluşturur.

Kolon ve rektum 5 bölümden oluşmaktadır. Çekum, çıkan kolon, transvers kolon, inen kolon, sigmoid kolon dur. Sigmoid kolondan itibaren makat çizgisinden 10-12 cm uzaklığa ise rektum denilmektedir. Aslında rektum, kalın bağırsağın son parçasıdır. Bu 5 yapı ve rektum’a kalın bağırsak demek yanlış olmaz.

Kolorektal polipler hakkında

Kolon polipi, kolonun içerisinde oluşan küçük bir hücre kümesidir. Çoğu kolon polipleri iyi huylu ve zararsızdır. Ancak zamanla, bazı kolon polipleri daha sonraki aşamalarında bulunduğunda ölümcül olabilen kolon kanserine dönüşebilir.

Herkes kolon polipleri geliştirebilir. 50 yaşında veya daha büyükseniz, fazla kiloluysanız veya sigara içiyorsanız veya kişisel veya aile geçmişinizde kolon polipleri veya kolon kanseri varsa daha yüksek risk altındasınız. Kolon polipleri genellikle şikayetlere neden olmaz. Kolonoskopi gibi düzenli tarama testleri yaptırmak önemlidir, çünkü erken evrelerde bulunan kolon polipleri genellikle güvenli ve tamamen çıkarılabilir. Kolon kanseri için en iyi korunma, poliplerin düzenli olarak taranması ve çıkarılmasıdır.

Kolorektal kanser türleri

Kolorektal kanser kolonda veya rektumda başlayabilir. Kolonda başlayan kansere kolon kanseri denir. Rektumda başlayan kansere rektum kanseri denir. İkisine birden ise kolorektal kanserler şeklinde sınıflandırılır. Aslında biz biliyoruz ki kolon kanseri bile sağ kolon, sol kolon olarak ayrılmaktadır.

Çoğu kolon ve rektum kanseri, kolon ve rektumun iç dokusunu kaplayan hücrelerin kanseri olan adenokarsinom adı verilen bir tümör türüdür. Bu bölüm özellikle adenokarsinomu kapsar. Çok daha az sıklıkla meydana gelen ancak kolon veya rektumda başlayabilen diğer kanser türleri arasında gastrointestinal sistemin nöroendokrin tümörü , gastrointestinal stromal tümör (GIST) , küçük hücreli karsinom ve lenfoma yer alır .

Risk faktörleri

Kolon kanseri gelişimini arttıran bazı faktörler tanımlanmıştır. Bu faktörler her kolon kanserinde olmak zorunda olmayıp, bu faktörlere sahip kişiler yapılan analizler ile daha fazla kolon kanserine sahip oldukları görülmüştür.

• Yaşlılık: Genetik faktörleri saymazsak, kolon kanseri yaş ilerledikçe daha fazla ortaya çıkar. Yaşlanma ile birlikte, sağlıklı dokularda bozulmalar ortaya çıkmaktadır.
• Polip öyküsü: Daha önce polipleri olan bireylerde artmış kanser riski bulunmaktadır. Kolon polipleri kanserleşme riski olmayanlar ve kanserleşme riski olanlar olarak 2’ye ayrılır. İyi huylu polipler daha çok hiperplastik polipler’dir. Kanserleşebilecek poliplerde ise büyük bir kısmı adenomatöz türdeki polipler oluşturmaktadır. Adenomatöz polipler ise tübüler (%65-80), tübülovillöz (%10-25) ve villöz (%5-15) adenomdur.
• İltihaplı bağırsak koşulları. Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi kolonun kronik inflamatuar hastalıkları kolon kanseri riskinizi artırabilir.
• Kolon kanseri riskini artıran kalıtsal sendromlar. Kolon kanseri riskini artıran en yaygın ailesel hastalık,Familyal adenomatöz polipozis (FAP) ve Ailesel olmayan polip sendromu (HNPCC) olarak da bilinen Lynch sendromudur.
• Ailede kolon kanseri öyküsü. Hastalığı olan bir akrabanız varsa, kolon kanseri geliştirme olasılığınız daha yüksektir. Birden fazla aile üyesinde kolon kanseri veya rektum kanseri varsa, riskiniz daha da fazladır.
• Düşük lifli, yüksek yağlı diyet. Kolon kanseri ve rektum kanseri, lif bakımından düşük, yağ ve kalori bakımından yüksek tipik bir Batı diyetiyle ilişkilendirilebilir. Bu alandaki araştırmalar karışık sonuçlar vermiştir. Bazı araştırmalar, yüksek oranda kırmızı et ve işlenmiş et tüketen kişilerde kolon kanseri riskinin arttığını bulmuştur.
• Hareketsiz bir yaşam tarzı. Hareketsiz olan kişilerin kolon kanseri geliştirme olasılığı daha yüksektir. Düzenli fiziksel aktivite yapmak kolon kanseri riskinizi azaltabilir.
•  Obez olan kişilerde normal kilolu kabul edilen kişilere kıyasla kolon kanseri riski ve kolon kanserinden ölme riski daha yüksektir.
• Sigara ve alkol: Her 2 faktör de  Sigara içmek doğrudan kolorektal kanser riskini arttırır.